21 Ekim 2012

Bilimin İki Yüzü

Freud'un birinci dünya savaşının başlamasına dair yorumu :  " En hüzünlü şey; psikanaliz bilgimizden yola çıkarak bakınca, insanlardan tam olarak böyle davranmasını beklerdik. "

Hitler Freud'un fikirlerinden en çok faydalanan liderlerden biridir kendi döneminde. Halkının lider olarak hem kendisini, hem de kitlelerin birbirlerine bağlanması için " libidinal" olgusundan yani aşktan, bunu güçlendirmek içinde  dışarıda ki "öteki" dir olgusunu aşılayarak nefretten faydalanmıştır.
1940' larda sokaklarda binlerce insan şöyle bağırmıştır : ' Command Fuhler ! We will follow' *
Almanya sadece bir tesadüftü. 1929 büyük Amerika ekonomi  krizinden sonra demokrasiye(?) olan güvenin sarsılması ile Hitler'in Nasyonel Sosyalistler partisinin bundan faydalanarak, yeni bir sistem kurma çabasıydı. Serbest piyasa ekonomisinin çöküşü, insanları devlete karşı pozitif olarak birleştirmişti. Artık kitleleri yönlendirmek daha kolaydı.
Kitleleri yönlendirmeye dair basit ama çarpıcı diğer farklı bir örnek; yine Freud'un insan davranışları üzerine analizlerinden faydalanılarak fark edilmiştir ki; insanlar ihtiyaçları için daha fazla satın almazlar. Çünkü, cevap cümle içinde saklı : ihtiyaçları yoktur. İnsanların daha fazla satın almaları için ürünün onlar için ihtiyaç olduğunu değil, ürünle kendilerini daha iyi hissedecekleri söylenmelidir. Bir ürünü satmak istiyorsanız akla değil, arzulara yönelilmelidir, demişlerdir.
1950'ler de Amerika 'da insanların hangi ürünü neden satın aldığına dair oluşturulan bir araştırma grubuna göre, hazır kek unlarının satmadığını çünkü kadınların , çok kolaylık sağlamasına rağmen, bu ürünü alarak kendilerini suçlu hissettikleri ortaya çıkmıştır. Kek ununu sadece kalıba dökerek yapmakla suçluluk hissediyorlardı. Psikologların tavsiyesi ile; sorunu çözmek için suçluluk duygusunun ortadan kaldırılması gerekiyordu. Kadınları katılımcı yapmak gerekiyordu. Kek unu firması tavsiye üzerine paketin üzerine şunu yazdırdı: "Evin hanımı bir yumurta eklemeli". Ve sonuç pozitifti, satışlar patlamıştı. Artık kadınlar kocalarına kendi katkılarının da bulunduğu bir kek sunuyorlardı. Bu örneği veren psikoloğa röportaj esnasında gazetecinin sorusu ise daha çarpıcıdır bana göre; " Bu kadar basit mi?" Psikolog cevaplar; "Bu kadar basit..."

*Emret kumandan! Biz yapalım.

5 yorum:

  1. şu kek meselesi çok ilginç :/

    YanıtlaSil
  2. :-) daha neler neler...bbc nin the century of the self belgeseli, çok tavsiye ederim.

    YanıtlaSil
  3. süpermiş, belgeseli bulup seyretmek lazım, paylaşım için teşekkürler!

    YanıtlaSil
  4. Freud hayranı olduğum pek söylenemez. Açıkça psikanalize de itibar etmeyen biriyimdir. Ama yazı güzeldi. Özellikle kek meselesi zihnimde kendi ülkemin yakın tarihine çok defalar gönderme yapmama sebep oldu.

    YanıtlaSil